(Απόσπασμα Ομιλίας Στο Β’ Διορθόδοξο Επιστημονικό
Συνέδριο Με Θέμα: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΗ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Που Διοργάνωσαν Η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού Και Η
Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου Στο Ξενοδοχείο Miramare Λεμεσός, 21-23
Οκτωβρίου 2005)
Η Αυτομεμψία δεν εμπιστεύεται «τον εαυτόν» έστω και την ώρα
που επισκέπτεται η Χάρις τον αγωνιστή. Η Αυτομεμψία έχει πάντοτε φόβο
ανάμικτον εφ’ όρου ζωής . Αλλιώς, θα βρει ο διάβολος εύκολα
τον δρόμο του να τον πλανήσει με ψεύτικες οράσεις και αποκαλύψεις .
Τρεις είναι οι περιεκτικοί τρόποι του εχθρού στο πόλεμο: η
αγνωσία, η πλάνη και η κενοδοξία. Η Αυτομεμψία φυλάει τον αγωνιστή από την
αυτοπεποίθηση, δηλαδή την κενοδοξία, γιατί ο Κύριος « υπερηφάνοις αντιτάσσεται»
.
– «Παύσε δαίμον», έτσι πρέπει να αντιλέγουμε, μαζί με τον
Γέροντα, στον κακό λογισμό που υπονομεύει ότι είμεθα ανώτεροι των άλλων .
Αν έχεις κάποιες πνευματικές εμπειρίες ή θεία χαρίσματα, «αυτό προκαλεί μάλλον
ευθύνη και όχι οίηση» , υπαινίσσεται ο Γέροντας. Πρέπει να μέμφεται κανείς τον
εαυτό του όταν του έρχονται οι μάταιοι λογισμοί οιήσεως και υποτιμήσεως του
πλησίον, και να ενθυμηθεί το μυστήριο της θείας οικονομίας κατά το οποίο
«μερίζει ο Κύριος την βοήθειά Του με την Χάρη στον κάθε χαρακτήρα,
περιστασιακά, τοπικά, χρονικά, … στον καθένα διαφορετικά κατά τη παραβολή των
ταλάντων» . Αντιθέτως, όσο ξέρεις και αγωνίζεσαι, τόσο περισσότερο να
γίνεις μωρός διά τον Χριστόν .
Πώς δύναται κανείς να καυχιέται όταν δια της Αυτομεμψίας,
συνειδητοποιεί ότι:
1) Όσα έχει είναι δώρα Θεού· «Τι έχεις, αχάριστε,
άνθρωπε όπερ ουκ έλαβες;
2) Ει δε και έλαβες, τι έλαβες, τι καθ’ εκάστην
καυχάσαι ως μη δήθεν λαβών;» .
2) «Αν στέκεις, ψυχή μου, στέκεις διότι σε βαστάζει η χάρις»
.
3) «Αν πέφτει ο αδελφός, πέφτει διότι δεν είναι η χάρις»
.
4) «Το δίκαιον, ας ηξεύρει ότι είναι αυτό: να βαστάζει το
βάρος του αδελφού μέχρις εσχάτης πνοής» .
Ο ίδιος ο Γέροντας, όταν έφθασε, για πρώτη φορά, στο Άγιον
Όρος, με ιδεώδεις αντιλήψεις, και δεν βρήκε ό,τι περίμενε, δεν κατέκρινε
κανέναν, αλλά έκλαψε ημέρες και νύχτες πονώντας τον εαυτό του .
Εμπειρίες, τις παρέχει η Χάρις, όταν εγκαταλείπει τον
αγωνιστή μόνο, διδάσκοντάς τον να μην καυχιέται ποτέ . Έτσι, «για
τίποτα δεν θα κατακρίνετε και δεν θα κατηγορείτε» , υπογραμμίζει ο Γέροντας.
Αυτομεμψία σημαίνει να βλέπει κανείς τα ελαττώματά του παρά μόνον τα χαρίσματα,
και αντιστρόφως, να βλέπει τα χαρίσματα των άλλων, όχι τα ελαττώματα τους
, όπου ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτόν του διά μέσον του θείου βλέμματος και όχι
του ιδίου οφθαλμού, βλέπει δηλαδή πώς θα το ήθελε ο Θεός!
Η Αυτομεμψία εξασκεί τον άνθρωπο να απαρνηθεί τον εαυτό του
και να «διψά κανείς την σωτηρίαν του αδελφού του» . Ακόμη και στις
προσευχές του, θα μνημονεύει όλους και τους μη ζητούντας . Η Αυτομεμψία
κατεβάζει εις υψηλόν, «η αυταπάρνησιν ανεβαίνει εις θεωρίαν» . Η Αυτομεμψία
οδηγεί στην εκτίμηση του πλησίον περισσότερα από τον εαυτό. Ο Γέροντας έδινε
στους άλλους ελεημοσύνες μέχρι το σημείο να στερηθεί ο ίδιος , εφόσον αυτή η
πνευματική τέχνη διδάσκει την έμπρακτη αγάπη και απελευθερώνει από τον εγωισμό. (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)
