(Απόσπασμα Ομιλίας Στο Β’ Διορθόδοξο Επιστημονικό
Συνέδριο Με Θέμα: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΗ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Που Διοργάνωσαν Η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού Και Η
Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου Στο Ξενοδοχείο Miramare Λεμεσός, 21-23
Οκτωβρίου 2005)
Αυτομεμψία είναι η πηγή των δακρύων στην προσευχή . Διάβασε
τον Άγιο Εφραίμ τον Σύρο, είναι η συμβουλή του Γέροντος. Αυτομεμψία
είναι απολύτρωσις από τις «προφάσεις εν αμαρτίαις » . Έτσι, κάθε
προσπάθεια επάρσεως είναι ένα είδος ψεύδους, και μία διαβολική μεθοδεία. Ενώ η
Αυτομεμψία είναι οδός αυτογνωσίας και αληθείας .
Όταν αναλογίζεται κανείς την ευτέλεια της φύσεώς μας, τότε
λοιπόν, πώς και σε τι μπορεί να καυχιέται ; Έτσι υπογραμμίζει ο Γέροντας
αυτήν την αλήθεια σε μία επιστολή του: «Πάντες γαρ άνθρωποι είμεθα εκ του
χοός γεγενημένοι και πάντες ημάρτομεν. Πηλός είμεθα, άγνοιαν έχομεν» ,
και αλλού γράφει: «Τι έχεις λοιπόν, υπερήφανε άνθρωπε, όπερ ουκ έλαβες;
Ει δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη δήθεν λαβών; Γνώθι, ψυχή ταπεινή, τον σον
ευργέτην και πρόσχες μη σφετερισθής τα ξένα – τα του Θεού, ως ίδια κατορθώματα»
.
Αν όμως αναλογίζεται κανείς το μέγεθος της δωρεάς της
Θείας Χάριτος, και της θείας φιλανθρωπίας, καταλαβαίνει αμέσως ότι η τιμή
του προέρχεται από το θείο εμφύσημα. Καλόν είναι να ενθυμούμαστε πάντα τα λόγια
του Ιώβ: « ήγημαι δε εμαυτόν γην και σποδόν !» . Άλλωστε, οι δοκιμασίες
του βίου δίνουν στον άνθρωπο την πείρα της μηδαμινότητας και ευτέλειας .
Η ματαιότητα του βίου βεβαιώνει ότι η μόνη αξία είναι
η γλυκύτητα της Χάριτος, εκτός της οποίας είναι «Ματαιότης ματαιοτήτων
και πάντα ματαιότης» .
Γι’ αυτό στενάζει ο Γέροντας λέγοντας: «Ω μάταιε κόσμε!
Πόσον ήσουν δυστυχής, είσαι και θα είσαι μέχρι τέλους; Και πόσον μακαρία
τοις μάκαρσιν η αιώνιος και άληκτος εκείνη τρυφή!» .
Εύκολα μέμφεται κανείς τον εαυτόν του όταν γνωρίζει ότι « οι
πάντες ημάρτομεν και υστερούμεθα της δόξης του Θεού » . Ο άνθρωπος είναι
ουσιαστικά σε εξορία και η ζωή του ασθενής, πώς λοιπόν να καυχιέται;
Aντιθέτως, απ’ όλα τα προλεχθέντα, αναρωτιέται ο Γέροντας: «πώς να τα
βγάλει πέρα;» . Και όταν λάβει κάτι, αντί να καυχηθεί, ανάγει αμέσως τα
πάντα στον Θεό και όχι στις μηδαμινές ανθρώπινες προσπάθειές του , και όχι
στην ευτέλεια της φύσεώς μας .
«Περί μέντοι αυτομεμψίας, φησίν ο Μέγας Αντώνιος· αύτη εστί
η μεγάλη εργασία του ανθρώπου, ίνα το σφάλμα εαυτού βάλλη ενώπιον του Θεού»
.
Ο πραγματικός κίνδυνος από την καύχηση ή την έπαρση
είναι η φυγή και απομάκρυνση της Χάριτος, διό η Αυτομεμψία είναι καλύτερη από
τον έπαινο, που βλάπτει και τους τελείους, πόσο μάλλον και τους αρχαρίους;
Αυτό ακριβώς θέλει ο παμπόνηρος διάβολος, να μην αγωνιζόμαστε, και αν
κάνουμε αγώνα να χάσουμε τον καρπό του, και γίνεται μάταιος. Γι’ αυτό, ας
αποφεύγουμε τους από δεξιά κινδύνους κατά τα λόγια του ψαλμωδού:
«αποστραφήτωσαν παραυτίκα αισχυνόμενοι οι λέγοντές μοι· εύγε εύγε » .
Η «οίησις» είναι ένας «ληστής» . Θέλει πολλή προσοχή
να μην μας παγιδεύει ο διάβολος, και να πιστεύουμε ότι είμεθα «σκουλήκι της
γης» . Όσοι φαντάζονται αξιώματα αρχών και εξουσιών, εύκολα παγιδεύονται
. Αντιθέτως, ο Γέροντας Ιωσήφ, από την πείρα και την διδασκαλία του,
διδάσκει να κρύπτεται ο άνθρωπος, να μένει άγνωστος , και να αποφύγει την προβολή
. Γιατί ο πνευματικός αγώνας απαιτεί να μέμφεται κανείς τον εαυτό του
αντί να καυχιέται για δήθεν αρετές δικές του . (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)
