3. Τα Ευαγγελικά αναγνώσματα βρίσκουν τέλεια
ερμηνεία και ανάπτυξη στην υμνολογία αυτών των ημερών. Τα στιχηρά και τα
τριώδια (σύντομοι κανόνες από τρεις ωδές που ψάλλονται στον Όρθρο) αναλύουν τα
Ευαγγελικά νοήματα. Μια προειδοποίηση, προτροπή διατρέχει όλους αυτούς τους
ύμνους: το τέλος, η κρίση έρχεται… ας προετοιμαστούμε ανάλογα…
«Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον Πάθος,
τοις αποστόλοις έλεγεν εν τη οδώ · ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα, και
παραδοθήσεται ο Υιός του άνθρωπου, καθώς γέγραπται περί αυτού. Δεύτε ουν και
ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και
νεκρωθώμεν δι’ αυτόν ταις του βίου ηδοναίς · ίνα και συζήσωμεν αυτώ και
ακούσωμεν βοώντος αυτού · Ουκέτι εις την επίγειον Ιερουσαλήμ, δια το παθείν,
αλλά αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών, και Θεόν μου, και Θεόν υμών.
Και συνανυψώ υμάς εις την άνω Ιερουσαλήμ, εν τη Βασιλεία των Ουρανών.»
(Στιχηρό από τους Αίνους του Όρθρου της
Μεγάλης Δευτέρας).
«Ιδού σοι το τάλαντον ο Δεσπότης εμπιστεύει,
ψυχή μου · φόβω δέξαι το χάρισμα, δάνεισαι τω δεδωκότι, διάδος πτωχοίς και
κτήσαι φίλον τον Κύριον, ίνα στης εκ δεξιών αυτού, όταν έλθη εν δόξη και
ακούσης μακαριάς φωνής · Είσελθε δούλε, εις την χαράν του Κυρίου σου. Αυτής
αξίωσον με, Σωτήρ, τον πλανηθέντα, δια το μέγα σου έλεος»
(Δοξαστικό των Αίνων στον Όρθρο της Μεγάλης
Τρίτης).
4. Στη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής τα δυό
βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης που διαβάζονται στους Εσπερινούς είναι η Γένεση και
οι Παροιμίες. Με την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας αντί γι’ αυτά έχουμε τα βιβλία
«Έξοδος» και «Ιώβ», πάλι από την Παλαιά Διαθήκη. Η Έξοδος είναι η ιστορία της
σωτηρίας του Ισραήλ, της ελευθερίας του από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων, η ιστορία
δηλαδή της Διάβασης των Εβραίων. Αυτή η ιστορία προετοιμάζει και μας να
κατανοήσουμε την έξοδο του Χριστού προς τον Πατέρα Του, την ολοκλήρωση δηλαδή
του έργου της σωτηρίας μας. Ο Ιώβ, ο πολύπαθος, είναι η προεικόνιση του Ιησού
Χριστού στην Παλαιά Διαθήκη. Αυτά τα αναγνώσματα από το βιβλίο του Ιώβ
προαναγγέλλουν το μεγάλο μυστήριο των παθών του Κυρίου, της υπακοής και της
θυσίας Του.
5. Η λειτουργική πορεία αυτών των ήμερων έχει
ακόμα το ρυθμό της Μεγάλης Σαρακοστής. Λέγεται ακόμα η προσευχή του Εφραίμ του
Σύρου, («Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιέργειας, φιλαρχίας
και αργολογίας, μη μοι δως. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και
αγάπης χάρισαι μοι τω σω δούλω. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαι μοι του οράν τα εμά
πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου · ότι ευλογητός ει εις τους
αιώνας των αιώνων. Αμήν») και γίνονται οι ανάλογες μετάνοιες. Επίσης έχουμε
εκτεταμένα αναγνώσματα από το Ψαλτήρι και βέβαια κάθε πρωί την Ακολουθία των
Προηγιασμέ νων Δώρων, με τους ύμνους της Μεγάλης Σαρακοστής. Βρισκόμαστε ακόμα
στην περίοδο της μετανοίας, γιατί μόνο η μετάνοια μας εξασφαλίζει τη συμμετοχή
μας στο Πάσχα του Κυρίου μας και μας ανοίγει τις θύρες στο Πασχάλιο δείπνο.
Τελικά την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη όταν η
τελευταία πια Ακολουθία των Προηγιασμένων Δώρων φτάνει στο τέλος, αφού τα Τίμια
Δώρα έχουν μεταφερθεί από την Αγία Τράπεζα, ο ιερέας λέει, για τελευταία φορά,
την προσευχή του Αγίου Εφραίμ. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η προετοιμασία φτάνει
στο τέλος. Ο Κύριος μας καλεί τώρα στο τελευταίο Του δείπνο.
Πρωτοπρεσβυτέρου Αλεξάνδρου Σμέμαν,
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ, Εκδ. Ακρίτας 1990