Το Άγιο Φως εμφανίζεται με την επίκληση
Ορθοδόξου Αρχιερέως (του Πατριάρχου Ιεροσολύμων η του αναπληρωτού
του). Οσάκις επεχείρησαν να το ζητήσουν ετερόδοξοι (αιρετικοί), Καθολικοί
και Αρμένιοι απέτυχαν. Συγκεκριμένα το έτος 1101μ.Χ., οι Λατίνοι τότε που οι
Άγιοι Τόποι είχαν περιέλθει στους Σταυροφόρους δεν μπόρεσαν να λάβουν το Άγιο
Φως, παρά τις προσευχές και τις τελεσθείσες λιτανείες που έκαμαν από το Μεγάλο
Σάββατο, μέχρι το πρωΐ της Κυριακής του Πάσχα. Το Άγιο Φως « εμφανίσθηκε» όταν
απεχώρησαν αυτοί, στους εναπομείναντες Έλληνες, οι οποίοι προσευχήθηκαν με
πίστη και εγέμισαν όλο το Ναό. Τότε, με αλλαλαγμούς έτρεξαν οι Λατίνοι και το
πήραν από τους Έλληνες, ταπεινωμένοι. Έκτοτε, η τελετή του Αγίου Φωτός και επί
των Σταυροφόρων ακόμη, παρέμεινε ως καθαρά Ελληνική τελετή (Χρυσοστόμου
Παπαδοπούλου Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσολύμων, σελ. 426, 427).
Επίσης, αργότερα, δεν
μπορούσαν να λάβουν το Άγιο Φως και οι Αρμένιοι (Μονοφυσίτες). Το έτος 1579μ.Χ.
οι Αρμένιοι εδωροδόκησαν τους Τούρκους που κατείχαν τα Ιεροσόλυμα και το Μεγάλο
Σάββατο εισήλθε στον Πανάγιο Τάφο ο ιδικός τους Πατριάρχης να πάρει το Άγιο
Φως. Έτσι, οι Ορθόδοξοι με τον Πατριάρχη ήλθαν και έμειναν έξω από το Ναό της
Αναστάσεως, στην Αγία Αυλή. Η λύπη τους ήταν μεγάλη, γι᾽ αυτό προσεύχονταν στον
Κύριο με πολύ πόνο. Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης καθόταν περίλυπος μπροστά στην
αριστερή μαρμάρινη κολώνα της Πύλης του Ναού. Εν τω μεταξύ, εντός του Ναού ο
Πατριάρχης των Αρμενίων και οι Αρμένιοι προσεύχονταν και παρακαλούσαν τον Κύριο
να λάβουν το Άγιο Φως, αλλά δυστυχώς τούτο δεν εμφανιζόταν. Στο απέναντι τζαμί,
ήταν ανεβασμένος για να κάνει τη συνηθισμένη προσευχή ο Άραβας Χότζας Εμίρης
Τούνομ. Έξαφνα όμως, το Άγιο Φως, «σχίζει» την κολώνα, που ήταν μπροστά στον
έλληνα Πατριάρχη και εμφανίζεται θαυμαστά προς μεγάλη χαρά των Ορθοδόξων. Ο
Χότζας βλέποντας το παράδοξο αυτό γεγονός και για να προλάβει το ωραίο ουράνιο
φως, έπεσε κάτω και δεν έπαθε τίποτα. Και ενώ όταν ήταν στον μιναρέ υμνούσε τον
Αλλάχ, τώρα άρχιζε να φωνάζει ότι ο Χριστός είναι Θεός αληθινός και ότι Αυτόν
πρέπει να προσκυνούμε. Οι Τούρκοι, ακούγοντας τον Χότζα να κηρύττει τον Χριστό,
αντί του Αλλάχ, τον έπιασαν και τον σκότωσαν (τον έκαψαν). Το ανωτέρω θαύμα
συνέβη στις 18 Απριλίου του 1579 μ.Χ. επί Σουλτάνου Μουράτ και Πατριάρχου
Ιεροσολύμων Σωφρονίου του Δ . Από τότε σουλτανικό φιρμάνι όρισε ότι μόνον οι
Ορθόδοξοι Έλληνες να μεταδίδουν το Άγιο Φως.
Ο Μάρτυρας Εμίρης
Τούνομ αγίασε και ας μην ήταν Χριστιανός, διότι βαπτίσθηκε στο αίμα του
μαρτυρίου. Τεμάχια των ιερών λειψάνων του ευρίσκονται για προσκύνημα στη
γυναικεία Μονή της Μεγάλης Παναγιάς Ιεροσολύμων, που έκτισε η Αγία Μελάνη.Η
ιερά κολώνα, που «διερράγη» από το Άγιο Φως σώζεται μέχρι σήμερα, μαυρισμένη
αλλά και ευωδιάζουσα. Εμείς οι Ορθόδοξοι, πριν μπούμε στο Ναό της Αναστάσεως,
την ασπαζόμεθα, στη σχισμή για ευλογία.
Είναι το πρώτο
θαύμα με το οποίο μας υποδέχεται ο Θεάνθρωπος στο Γολ γοθά Του και στον Πανάγιό
Του Τάφο, ένα θαύμα συγκλονιστικό και συνεχές.
