Ιωήλ Φραγκάκος (Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας)
«Εφανέρωσά σου το όνομα τοις ανθρώποις»
Το όνομα εκφράζει την υπόληψη, τη φήμη, τη
δόξα. «Και ευλογήσω σε και μεγαλυνώ το όνομά σου, και έση ευλογητός" (Γεν.
12,2), είπε ο Θεός στον Αβραάμ. Τον Επίσκοπο Περγάμου το Πνεύμα το Άγιο τον
εγκωμιάζει λέγοντας πως «κρατείς το όνομά μου και ουκ ηρνήσω την πίστιν μου»
(Αποκ. 2,13). Στον αγωνιστή ο Θεός θα του δώσει ψήφο που θα είναι γραμμένο
όνομα «καινόν» (οπ. π. στιχ.17). Στην αρχιερατική προσευχή του Κυρίου ακούμε
πως αποκάλυψε το όνομα του Πατέρα Του στους ανθρώπους, η λέγει: «εγνώρισα
αυτοίς το όνομά σου και γνωρίσω» (Ιωάν. 17,26).
Ποιό είναι το όνομα του Θεού;
Ένας σύγχρονος θεολόγος γράφει πως μετά την
Ανάσταση και την Πεντηκοστή το μυστήριο του Τριαδικού Θεού θα αποκαλυπτόταν
πλήρως. Η αρχιερατική προσευχή είναι η ένθεος ανάπτυξη του δόγματος του
Τραδικου θεού. Είναι η φανέρωση της ζωαρχικής Τριάδος. Η θεότητα έχει μία ουσία
και τρία πρόσωπα, δηλ. τον αγέννητο Πατέρα, τον Υιό που γεννάται από τον Πατέρα
και το Άγιο Πνεύμα που εκπορεύεται από τον Πατέρα. Χρονικώς όμως δεν έχουν
διαφορά τα τρία Πρόσωπα. Στο πρόσωπο του Υιού φανερώθηκε και ο Πατέρας. Ο Υιός
είναι σοφία, όσιος, άκακος, οικτίρμων, άγιος, αγαθός. «Εγνώσθη ταύτα υπάρχων
και ο γεννήσας αυτόν», δηλ. αποκαλύφθηκε πως αυτές τις ενέργειες τις έχει κι ο
Πατέρας που υπερφυώς Τον γεννά, λέγει κάποιος από τους πατέρες. Οι Ιουδαίοι
γνώριζαν το Θεό, αλλά δεν Τον γνώριζαν ως Πατέρα, μάλλον ως Δημιουργό Τον
γνώριζαν. Ο Υιός φανέρωσε τον Πατέρα, και με τα λόγια και με τα έργα έκανε τον
εαυτό Του γνώριμο σε όλους. Επειδή, λοιπόν, ο Χριστός απέδειξε τον εαυτό Του
Υιό του Θεού, παράλληλα και «Πατέρα εκείνον συναπεδείκνυε», δηλ. φανέρωσε και
τον Πατέρα Του, γράφει ο άγιος Θεοφύλακτος. Δοξάζεται ο Πατέρας δια του Υιού.
Οι πατέρες φανέρωσαν το όνομα του Τριαδικού
Θεού
Σήμερα γιορτάζουμε την πρώτη Οικουμενική
Σύνοδο, η οποία διατράνωσε το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, δηλ. «Πατρός και Υιού
και Πνεύματος Αγίου μίαν ουσίαν εδογμάτισαν και φύσιν», όπως λέγει το γνωστό
τροπάριο. Όλοι αυτοί οι Άγιοι που συναθροίσθηκαν στη Νίκαια της Βιθυνίας, ήσαν
αγωνιστές και ομολογητές της πίστεως. Άλλοι είχαν ακρωτηριασθεί στους διωγμούς
από τους ασεβείς και ανόμους βασιλείς. Σε άλλους είχαν κόψει τα νεύρα, σε
άλλους είχαν εξορύξει τους οφθαλμούς και σ’ άλλους είχαν ακρωτηριάσει άλλα μέλη
του σώματος. Όλα αυτά για την ομολογία της πίστεως προς το Χριστό. Αυτό το
Πανάγιο όνομα του Τριαδικού Θεού υπερασπίσθηκαν μέχρις αίματος και εξορίας. Ο
άγιος Αλέξανδρος, επίσκοπος Αλεξανδρείας, λέγει πως πολέμησαν «το χριστομάχον
εργαστήριον» του Αρείου με όλη τη δύναμη της ψυχής τους. Τα στίγματα του Κυρίου
που έφεραν στο σώμα τους, ήταν για να μη σβησθεί η μωμηθεί της Αγίας Τριάδος το
όνομα που μας φανέρωσε ο Χριστός. Δεν ήταν απλώς σύνοδος Επισκόπων, αλλά δήμος
μαρτύρων, θα λέγαμε το προσωπικό ορθόδοξο ήθος τους ξεκινούσε από την πίστη στα
ορθά δόγματα. Στη ζωή τους δόγμα και ήθος πήγαιναν μαζί.
Σήμερα καλλιεργείται ο δογματικός
αποχρωματισμός
Σήμερα καλλιεργείται, όπως είπε ένας θεολόγος,
ο δογματικός πιετισμός (ευσεβισμός). Η ευσέβεια όλων των Χριστιανών,
ανεξαρτήτως που ανήκουν, δεν εκπορεύεται από τα δόγματα της πίστεως. Δεν έχουν
τα βιώματα και την άσκηση και τη ζωή της σωστής πίστεως. Μάλιστα καλλιεργείται
και η αντίληψη να είμαστε καλοί άνθρωποι κι όλα τα άλλα δεν έχουν και πολλή
σημασία. Καλλιεργείται η ατομική ηθική κι όχι το ορθόδοξο ήθος που είναι
συνδεδεμένο με την αλήθεια της πίστεως. Το πρωτείο της αφηρημένης αγάπης εις
βάρος των δογμάτων. Διαφέρουμε από τους αιρετικούς όχι τόσο σε αφηρημένες
διατυπώσεις, αλλά στην έμπρακτη πίστη. Τα δόγματα κρύβουν την αλήθεια της
προσωπικής μας σχέσεως με το Θεό μέσα στην εκκλησιαστική ζωή. Δεν επιτρέπεται
να τα αγνοούμε και να περιοριζόμαστε σ’ ένα τρόπο ζωής που μπορεί κανείς να τον
βρει και σε πολλούς αιρετικούς.
Αδελφοί μου,
Όποιος αποκόπτεται από την άμπελο της
Εκκλησίας, δεν μπορεί να είναι ζωντανός. Αυτήν την ουσιαστική σχέση με τη χάρη
του Τριαδικού θεού να επιδιώξουμε, για να είμαστε πάντα ζωντανοί.