“Πεντηκοστήν εορτάζομεν
και Πνεύματος επιδημίαν
και προθεσμίαν επαγγελίας
και ελπίδος συμπλήρωσιν·
και το μυστήριον όσον;
Ως μέγα
τε και σεβάσμιον.
Διο βοώμέν σοι·
Δημιουργέ του παντός,
Κύριε, δόξα σοι”.
Αυτόν τον θαυμάσιο ύμνο θέτει η Εκκλησία μας σαν προπύλαιο στην εορτή της
Πεντηκοστής. Και σ αὐτόν ανακεφαλαιώνει
το “μέγα και σεβάσμιον” μυστήριον, το οποίον πανηγυρίζει: Την συμπλήρωσι της
ελπίδος, την προθεσμία της επαγγελίας, την επιδημία του Πνεύματος του αγίου. Γιατί
πράγματι το εορταζόμενο γεγονός, η επιφοίτησις του αγίου Πνεύματος στους
αποστόλους του Χριστού, αποτελεί το τέλος και το επιστέγασμα όλου του έργου της
σωτηρίας. Ολο το έργο του Χριστού, η
έλευσις, η διδασκαλία, το πάθος, η ανάστασις, η ανάληψις απέβλεπαν σ αὐτό· στην έλευση του αγίου Πνεύματος στον
κόσμο, στην νέα δημιουργία. Ακριβῶς για
το λόγο αυτό στο τροπάριο που ακούσαμε και σε όλη την υμνογραφία της
Πεντηκοστής ανυμνείται ο δημιουργός του παντός, ο Πατήρ, που δια του Λόγου, του
Υιού της αγάπης Του, εν αγίω Πνεύματι δημιουργεί τον κόσμο, αναδημιουργεί,
ξανακτίζει την κτίσι και την μεταβάλλει σε νέα, την ανακαινίζει.
Ετσι η
ημέρα αυτή συνδέει την ανάμνησι της γενεθλίου ημέρας του νέου κόσμου με την
ανάμνησι της γενεθλίου ημέρας του παλαιού. Τις δύο γεννήσεις, την φυσική και
την υπερφυσική. Στην πρώτη μας μεταφέρουν οι πρώτες γραμμές της Βίβλου: “ Η δε
γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος και σκότος επάνω της αβύσσου και πνεύμα Θεού
επεφέρετο επάνω του ύδατος. Και είπεν ο Θεός· Γενηθήτω φως. Και εγένετο φως. Και
είδεν ο Θεός το φως ότι καλόν” (Γεν. 1,2—4). Στην δευτέρα συμβαίνει το
ίδιο. Επάνω στην άμορφο ύλη των εθνών
και το σκότος της πλάνης εκχύνεται η βιαία πνοή του Πνεύματος του Θεού. Ο λόγος Του ανακαινίζει την παλαιωθείσα
κτίσι. “Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμῖται και
οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ιουδαίαν
τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Ασίαν,
Φρυγίαν τε και Παμφυλίαν, Αίγυπτον και τα μέρη της Λυβίης της κατά Κυρήνην....
Ρωμαίοι, Ιουδαῖοι τε και προσήλυτοι,
Κρήτες και Αραβες” (Πραξ. 2,9—11) είναι
η νέα άβυσσος, το γέννημα της διασποράς, της κατατμήσεως και της αποσυνθέσεως
του κόσμου. Επάνω από αυτούς τώρα
επιφέρεται το Πνεύμα του Θεού και ο Λόγος Του καλεί όλους εις συμφωνίαν, εις
ενότητα Πνεύματος αγίου, εις το φως. “ Ο ειπών εκ σκότους φως λάμψαι” (Β.´ Κορ.
4,6) τους καλεί να επιστρέψουν “από σκότους εις φως” (Πραξ. 26,18), να γίνουν
“φως εν Κυρίω” (Εφεσ. 5,8). Και η αναχώνευσις γίνεται με τας πυριμόρφους
γλώσσας του αγίου Πνεύματος, που διεμερίσθησαν στους αποστόλους. “Και ώφθησαν
αυτοίς διαμεριζόμεναι γλώσσαι ωσεί πυρός” (Πραξ. 2,3). Η γλώσσα, το σύμβολο, το αποτέλεσμα και το
αίτιο του χωρισμού, γίνεται τώρα σύμβολο ενότητος, της εν αγίω Πνεύματι
ενότητος του νέου λαού του Θεού. Ο εγκαινισμός
του Πνεύματος συμβολίζεται με την καινουργία των γλωσσών. Δια του Χριστού εν
αγίω Πνεύματι λαλείται τώρα το μυστήριο της αιωνίου σωτηρίας. Αυτό ακριβώς
υπογραμμίζει το δεύτερο στιχηρό του εσπερινού της Πεντηκοστής του α´ ήχου:
“Γλώσσαις αλλογενών
εκαινούργησας, Χριστέ, τους σους μαθητάς,
ίνα δι αὐτῶν σε κηρύξωσι
τον αθάνατον Λόγον και Θεόν,
τον παρέχοντα ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος”.