Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος σε ομιλία του λέγει για τόν πονηρό «Αυτός που έπλασε το σώμα και τήν ψυχή, έρχεται και διαλύει κάθε συναναστροφή με τόν πονηρό και με τα έργα του, που γίνονται στούς λογισμούς, τόν ανακαινίζει και τόν μορφοποιεί σε επουράνια εικόνα, κάνοντας καινούργια τήν ψυχή του, για να γίνει πάλι ο Αδάμ βασιλιάς του θανάτου και κυρίαρχος τών δημιουργημάτων.
Και στη σκια του νόμου τής Παλαιάς Διαθήκης ο Μωυσής ονομαζόταν σωτήρας του Ισραήλ· διότι τούς οδήγησε έξω από τήν Αίγυπτο.
Έτσι και τώρα ο αληθινός λυτρωτής Χριστός περνάει μέσα από τα απόκρυφα μέρη τής ψυχής, και τήν απομακρύνει από τήν σκοτεινή Αίγυπτο, το βαρύ ζυγό και τήν πικρή σκλαβιά.
Μάς παραγγέλλει να απομακρυνθούμε από τόν κόσμο και να γίνουμε πτωχοί από όλα τα κακά του κόσμου, να μη έχουμε μέριμνα γήινη, αλλά νύκτα και ημέρα να στεκόμαστε στήν πόρτα και να περιμένουμε πότε ο Κύριος θα ανοίξει τίς κλεισμένες καρδιές και θα τίς λούσει με τήν δωρεά του αγίου Πνεύματος»1.
Ο Μέγας Βασίλειος σε ομιλία του θα
πει: «Από που υπάρχει στον διάβολο ο πόλεμος εναντίον μας; Γιατί με το να
είναι δοχείο κάθε κακίας, δέχθηκε και την ασθένεια του φθόνου και μας φθόνησε
με την τιμή.
Δεν μπόρεσε να υποφέρει την ζωή μας που ήταν
χωρίς λύπη στον Παράδεισο. Αφού με πονηρία και ραδιουργία ξεγέλασε τον άνθρωπο,
κι αφού τον πόθο που είχε να μοιάσει στον Θεό, τον μεταχειρίστηκε για να τον
εξαπατήσει, του υπέδειξε το δένδρο και του υποσχέθηκε ότι με την βρώση από αυτό
θα τον καταστήσει όμοιο με τον Θεό.
Δεν δημιουργήθηκε
για να είναι εχθρός μας, αλλά από ζηλοτυπία απέβη εχθρός μας. Βλέποντας δηλαδή
τον εαυτό του να έχει ξεπέσει από την τάξη των αγγέλων, δεν μπορούσε να βλέπει
το γήινο πλάσμα να ανυψώνεται με προκοπή στο αγγελικό αξίωμα»2.
Ο άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης λέγει τα
εξής για τον πονηρό: «Ο Αρχέκακος αιχμαλωτίζει και κυριεύει τον άνθρωπο σε
αυτόν τον κόσμο, διογκώνοντας τις πνευματικές και σωματικές του ανάγκες. Τον
κάνει να ρέπη υπέρμετρα στο φαγητό και στο ποτό, να εντυπωσιάζεται από τα πο-
λυτελή ρούχα, να λαχταρά κάθε άλλη υλική απόλαυση, να διψά για τιμές και φήμη.
Όλα αυτά, στη ρίζα τους είναι τοποθετημένα από
τον Θεό σαν επιθυμία της χαράς, που ο Θεός δίνει. Ο Διάβολος όμως τα
διαστρέφει, τα οδηγεί στα άκρα και έτσι φθείρει την ψυχή και το σώμα.
Απομακρύνει τον άνθρωπο από τον θείο προορισμό του, ρίχνοντάς τον στον βούρκο
της πολλαπλής ακολασίας.
Χάνουμε έτσι την αγνότητα, την
ανιδιοτέλεια, την αγαθότητα, την πραότητα, την ταπεινοφροσύνη, την πίστη, την
ελπίδα και την αγάπη. Όλα όσα είναι αναγκαία για την σωτηρία μας».
Και σε άλλο σημείο θα τονίσει «Είμαστε όλοι
ένα και οφείλουμε να αγαπάμε ο ένας τον άλλο. Η κλειστή καρδιά απέναντι στον
πλησίον μας είναι αποτέλεσμα του Διαβόλου και των ενεργειών του. Κάθε προσκόλληση
στο εγώ είναι υπα- κοή στον Διάβολο»3.
Ο άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος έγραφε προς
τους μοναχούς της Ινδίας: « Όταν η ψυχή βγει από το σώμα, ο εχθρός
διάβολος ορμά εναντίον της με θρασύτητα και την πολεμά και την ονειδίζει και
γίνεται αυστηρός και φοβερός κατήγορος των αμαρτιών της.
Αλλά τότε μπορεί να δει κανείς την ψυχή που
αγαπά τον Θεό και έχει μεγάλη πίστη προς αυτόν, αν και πολλές φορές είχε
πληγωθεί από αμαρτίες, να μη κατατρομάζει στις εφόδους του εχθρού και στις
απειλές του, αλλά μάλλον να ενισχύεται με την χάρη του Κυρίου και να την
φτερώνει η χαρά· να την κάνουν θαρραλέα οι άγιοι άγγελοι που την οδηγούν, και
περιτειχισμένη από το φως της πίστεως να αντιλέγει δυνατά με μεγάλο θάρρος στον
πονηρό διάβολο.
Και ενώ αντιλέγει η ψυχή με θάρρος, φεύγει πίσω
ο διάβολος θρηνώντας με μεγάλη φωνή, μη μπορώντας να αντισταθεί στο όνομα του
Χριστού. Ανεβαίνοντας η ψυχή πετάει προς τα κάτω και ραπίζει τον εχθρό, όπως το
γεράκι χτυπά τον κόρακα.
Και έπειτα από αυτό μεταφέρεται από τους αγγέ-
λους γεμάτη χαρά στους τόπους, που της έχουν οριστεί, ανάλογα με την κατάστασή
της»4.
1. Μακάριος ο Αιγύπτιος, Εκδ. Γρηγόριος ο
Παλαμάς, σελ. 187
2.Βασιλειανό Αποθησαύρισμα, Εκδ. Φωτοδότες,
σελ. 220
3.Αγίου Ιωάννου της Κρον- στάνδης, Η εν Χριστώ
ζωή μου, σελ. 177, 93
4.Φιλοκαλία τομ. Α´ σελ. 334