(Απόσπασμα Ομιλίας Στο Β’ Διορθόδοξο Επιστημονικό
Συνέδριο Με Θέμα: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΗ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Που Διοργάνωσαν Η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού Και Η
Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου Στο Ξενοδοχείο Miramare Λεμεσός, 21-23
Οκτωβρίου 2005)
«Έπαρον τους πειρασμούς, και ουδείς ο σωζόμενος», διδάσκει η
Φιλοκαλία.
Ο Θεός εκχύνει την Χάρη Του και ο άνθρωπος κατακρίνει τον
εαυτόν του.
Αυτός είναι ο κανόνας συνεργασίας με τη Θεία Χάρη. Η κακή
αρχή γίνεται όταν
πιστέψεις πως με την Χάρη, και πως όσοι Την στερούνται,
αίτιοι είναι οι ίδιοι που δεν θέλουν να αγωνιστούν. Καταραμένη αυτοπεποίθηση,
που γεννά και τρέφει τον εγωισμό και
την οίηση! Επειδή ‘ ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται ’ και
μόνον ‘ ταπεινοίς δίδωσι Χάριν ’ , κατ’ ανάγκη, εγκαταλείπεται ο οιηματίας, για
να μείνει μόνος του, και να μάθει εμπειρικά ότι ‘ άνθρωπος ματαιότητι ωμοιώθη »
.
Ο ίδιος είχε μία ιδιαίτερη προσωπική εμπειρία. Τον πολέμησε
ο σατανάς πολύ δια της επιθυμίας της σαρκός. Οι αφορμές αυτού του πολέμου δεν
ήταν μόνον φυσικές, όπου δεν υπήρχαν τα αίτια, αλλά ιδίως ήταν η πανουργία και
η λύσσα των δαιμόνων. Διέθετε ο Γέροντας μεγάλη προσπάθεια, όμως χωρίς
καμία ανάπαυση. Ξαφνικά έρχεται η δωρεά του Θεού, μάλλον της Μητέρας όλων, της
Υπεραγίας Θεοτόκου, και όλα εξαφανίστηκαν. «Έπαψαν τελείως οι λογισμοί». Γι’
αυτό δεν καυχιέται καθόλου για το σκληρό του αγώνα, αλλά γνώριζε εν επιγνώσει
ότι « ου γάρ του θέλοντος ουδέ του τρέχοντος αλλά του ελεούντος Θεού » . Και «
εάν μη Κύριος φυλάξη πόλιν, εις μάτην ηγρύπνησεν ο φυλάσσων . Και ότι « πάσα
δόσις αγαθή και πάν δώρημα τέλειον εστιν εκ Σού του Πατρός των Φώτων » . Ιδού η
ειλικρινής του προσευχή μετά από τους πολέμους, η οποία δεν περιέχει
καμία φαρισαϊκή καύχηση: «Αλλ’ ώ αγάπη γλυκεία Χριστού, τι καλόν είδες από
ημάς και μάς οδήγησες εις την θείαν οδόν Σου;» .
Όταν αποκτήσεις την επίγνωση ότι όλα εκ Θεού έρχονται, και
δεν είναι εκ των ιδίων κόπων: «δεν ημπορείς ποτέ να κρίνεις κανένα, κάν να τον
βλέπεις θανασίμως να αμαρτάνει· διότι λέγεις ευθύς:
– Δεν έχει, Χριστέ μου, την χάριν σου δι’ αυτό αμαρτάνει. Αν
φύγεις και από εμένα θα πράξω χειρότερα. Αν στέκω, στέκω, διότι Συ με βαστάζεις»
. Επομένως, ο πόλεμος φέρνει Αυτομεμψία, και η Χάρις, το ίδιο, και η πνευματική
ανάπαυση το αυτό με δοξολογία, και ουδέποτε τον φέρνει σε καύχηση, ή και σε
κατάκριση των άλλων.
Πόσον είναι ωραίοι οι στεναγμοί παρ’ όλην την Χάρη και τις
εμπειρίες που είχε, στεναγμοί στους οποίους «εκφράζει την αίσθηση της ευτελείας
του και το δέος, με το οποίο προσπίπτει ‘ προς τον δυνάμενον σώζειν ’ » ,
επισημαίνει ο βιογράφος του. Πιστεύει ο Γέροντας ότι είναι άξιος κολάσεως, αλλά
το μόνον που θέλει ο Γέροντας και εκφράζει: «Γλυκύτατε μου Σωτήρα και Θεέ. Εγώ
μεν ούδεν αγαθόν έπραξα και ευάρεστον ενώπιόν Σου, αλλά ως επιμελής εργάτης της
αμαρτίας είμαι άξιος υιός κολάσεως. Λοιπόν, εάν και κολασθή, δικαίως μού
πρέπει. Αρκεί μόνον εσύ να μην είσαι κατ’ εμού λυπημένος, αλλά να με κυττάζης
με χαρούμενον πρόσωπον· και τότε δι’ εμέ και ο Άδης θα γίνη φωτεινός
Παράδεισος!». Παρόλο τον αγώνα του, οι στεναγμοί της μετανοίας συνεχίζονται
πάντοτε. Αναφωνεί: «Δι’ αγάπην Σου ξεψυχώ εις το στάδιον. (…) Οίμοι τω τάλανι!
Οίμοι τω πονηρώ και αχρείω! Ακοήν ήκουόν σου το πρότερον, νυνί δε Σε είδον οι
οφθαλμοί μου· διό και εφαύλισα εμαυτόν, ήγημαι δε εμαυτόν γην και σποδόν»
.
Αυτομεμψία, εν πράξει, ήταν η προτίμησή του πλησίον,
πάντοτε. Ως γέροντας, παρέμεινε υπηρέτης των μαθητών του. Μεμφόταν τον εαυτόν
του και εύσπλαχνε τους άλλους. Σε περίπτωση πείνας λέγει: «ας αποθάνω εγώ,
μόνον να ζήσουν τα πνευματικά μου παιδιά. Και τελείως δεν έτρωγα» .
Πώς δύναται να υπακούει κανείς εάν έχει αυτοπεποίθηση ή
καύχηση; Όποιος έχει τέλεια υπακοή, είναι εκείνος που μέμφεται τον εαυτόν του
συνεχώς και εμπιστεύεται τον γέροντά του. Ο υπακούων πιστεύει ότι ο εαυτός του
είναι άρρωστος και κακός, και τον υποτάσσει ελεύθερα στην καθοδήγηση του καλού
και έμπειρου γέροντα, και να υποτάσσει δι’ αυτού κάθε σκέψη « εις την υποκοήν
του Χριστού ». Ο εγωιστής δεν μπορεί να κάνει υπακοή . Η υπακοή προυποθέτει δύο
όρους· πρώτον, την Αυτομεμψία (του εαυτού), και δεύτερον, την εμπιστοσύνη στον
γέροντα. «Κόπτε καθ’ ημέραν και ώραν το θέλημά σου και μη ζητής άλλην οδόν
πλην αυτής» , συμβουλεύει ο Γέροντας. Αυτό σημαίνει να μέμφεται κανείς τον
εαυτόν του συνεχώς και απαρνηθεί το θέλημά του .
