π. Σωφρόνιος. Εν μέρει δεν το αρνούμαι αυτό.
Αλλά γιατί να μην αποδεχθώ ότι δεν δημιούργησα εγώ όλες αυτές τις σκέψεις που
φέρω, άλλα ότι τις δέχθηκα από άλλους, από την Καινή Διαθήκη, από τους
δασκάλους μου; Και οι άνθρωποι που ήδη έχουν εγκαταλείψει εντελώς τη μελέτη του
Ευαγγελίου, αν ακούσουν αυτό τον λόγο, ίσως πουν: «Ναι, θα προσπαθήσω κι εγώ. Ο
άνθρωπος αυτός δοκίμασε, αποφάσισε και να τι του δόθηκε». Είναι αυτό που έκανε
και ο Γέροντας Σιλουανός. Το παράδειγμά του ενέπνευσε χιλιάδες ανθρώπους. Είναι
πολύ πιθανό ότι έθεσε τη βάση για μία νέα άνθηση της πνευματικής ζωής. Στον
Γέροντα Σιλουανό, άνθρωπο απλό και φυσικό, δόθηκε να γνωρίσει και να βιώσει
εκείνη τη μορφή της αγάπης — «αγαπάτε τους εχθρούς υμών»—, με την οποία ο
Κύριος αγάπησε τον άνθρωπο... Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της αγάπης αυτής
συνίσταται στο ότι, όταν δίνεται αυτό το αίσθημα -και αυτό δίνεται μέσω της
καρδιάς—, τότε χωρίς καμία λογική απόδειξη είναι φανερό για τον άνθρωπο ότι δεν
πεθαίνει, ότι είναι αιώνιος. Καμιά επιστημονική γνώση δεν οδηγεί σε αυτό.
Ο Αϊνστάιν έγραψε ένα βιβλίο για τον εαυτό
του, «Πως βλέπω τον κόσμο». Βίωσε κάποτε μία κατάσταση κάποιου μυστικιστικού
δέους, οπότε η σκέψη του προχώρησε ακόμη και στο να ανακαλύψει τον τύπο η την
εξίσωση όχι μόνο για την ύλη αλλά και για τον Θεό. Αλλά δεν γνώρισε τον Θεό ως
πρόσωπο. Η αντίληψή του έφθασε ως εκείνο το επίπεδο όπου υπερτερούν οι
φιλόσοφοι. Αυτοί, εξετάζοντας την ύπαρξη, δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να
συμφωνήσουν στο ότι η αρχή του παντός είναι το άτομο του υδρογόνου και ότι όλες
οι μορφές της δικής μας υπάρξεως δημιουργήθηκαν ως τυχαία επακόλουθα κάποιων
συνδυασμών αυτών των ατόμων. Αυτό κάποτε αποτελεί στήριγμα για τους ανθρώπους,
ώστε μόνοι τους να πορευθούν με εμπιστοσύνη στον δρόμο εκείνο που έδειξε ο
Χριστός.
Ερώτηση: Είπατε ότι, όταν ο άνθρωπος
εκτρέπεται προς το κακό, τότε χάνει τον σύνδεσμο με τον Θεό, δηλαδή
δημιουργείται ένα ρήγμα. Όμως αυτό είναι μάλλον μονόπλευρο ρήγμα: είναι ρήγμα
του άνθρωπου με τον Θεό και όχι του Θεού με τον άνθρωπο;
π. Σωφρόνιος: Ναι. Σε αυτό εμπεριέχεται και το
τραγικό της πτώσεως, ότι ο Θεός ήρθε και έδειξε ότι Αυτός δεν θέλει να μας
εγκαταλείψει, αλλά ότι ο άνθρωπος απομακρύνεται. Δηλαδή με την έννοια ότι ο
Θεός δεν εξαναγκάζει τον άνθρωπο.
Ορίστε, τώρα ζούμε τόσο φοβερά γεγονότα:
πόλεμος στο Βιετνάμ, πόλεμος στη Νιγηρία, πόλεμος στη Μέση Ανατολή, πείνα στη
γη που πλήττει με θάνατο χιλιάδες και χιλιάδες ανθρώπων. Λογικά μας φαίνεται
ότι, αν η ανθρωπότητα ζούσε με άλλες αρχές, τότε θα μπορούσε να τους θρέψει
όλους- ότι οι πόροι που δαπανώνται για τον πόλεμο, ακόμη και όταν δεν υπάρχει
αυτός, υπερβαίνουν τους πόρους που θα ικανοποιούσαν τις ανάγκες όλων αυ-των που
πεθαίνουν. Σε σχέση με αυτά ρώτησα στην Αγγλία έναν άνθρωπο:
— Αν είχατε απόλυτη εξουσία, τι θα κάνατε με
όσους σας φαίνονται υπαίτιοι αυτού του κακού;
Η απάντηση ήταν:
— Αν είχα τέτοια απόλυτη εξουσία, τότε δεν θα
μπορούσα να κινηθώ- αυτή η εξουσία θα με παρέλυε.
Και τόσο ανίσχυρο βλέπουμε μπροστά μας τον
Χριστό Θεό που είπε: «Μη αντιστήναι τω πονηρώ», δηλαδή «δώσε τη ζωή σου, ακόμη
και όταν σου φαίνεται ότι σε κακοποιούν». Έτσι, αν ο Θεός δεν έχει σχέση με το
κακό, τότε το κακό δεν εμπερικλείει αυτό τον λόγο του Χριστού Θεού, και έτσι
Αυτός φαίνεται σαν να μας "ρίχνει σε κάποια φυλακή", σαν να μας
απορρίπτει κλπ. Τα ίδια τα λόγια «αγαπάτε τους εχθρούς υμών», μαρτυρούν ότι
στον Θεό δεν υπάρχει αυτή η απόρριψη. Είναι εξωχρονικό φαινόμενο - σύμφωνα με
τη βιβλική αποκάλυψη, πριν από τον άνθρωπο έπεσε ο Εωσφόρος. Γι' αυτό και η
ανθρώπινη πτώση, η οποία υποκινήθηκε από τον Εωσφόρο, φέρει εωσφορικά στοιχεία.
Αλλά ως τώρα μπορεί να συναντήσεις στη γη πάρα πολλούς ανθρώπους που σκέπτονται
για την αυτοθέωση τοϋ άνθρωπου: ότι δεν υπάρχει κανείς και τίποτε υψηλότερο,
ότι στο είναι βασιλεύει ο άνθρωπος, ότι ο άνθρωπος θα γίνει ο απόλυτος
κυρίαρχος του κόσμου.
Όταν όμως μιλούμε για την αμαρτία, αυτή η
έννοια δεν είναι ηθική, άλλα οντολογική, που υπερβαίνει τους κανόνες της
κοινωνικής ζωής. Όχι επειδή είναι ενάντια στους κανόνες, αλλά επειδή προχωρεί απείρως
μακρύτερα από αυτούς. Οι ηθικοί κανόνες μιλούν για τιμωρίες, ενώ ο Θεός λέει:
«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών. Μη φοβεϊσθε από των αποκτενόντων υμάς». Αλλά αυτό
είναι αδύνατο να το εξηγήσεις με λέξεις και να το αντιληφθείς αλλιώς, παρά μέσω
της καρδιάς, γιατί όλοι οι άνθρωποι, όσο έχουν την αίσθηση της παρουσίας του
θανάτου, είναι φυσικό να προστατεύουν τον εαυτό τους από όλα τα πλάσματα που
επιβουλεύονται τη ζωή τους η ακόμη και τις ανέσεις της ζωής αυτής. Και μέχρι
τώρα ακριβώς γι' αυτό γίνεται η πάλη στον κόσμο. Ο Χριστός είπε: «Εις εστίν
υμών ο Πατήρ ο ουράνιος, πάντες δε υμείς αδελφοί εστέ».
Έτσι, οποιονδήποτε πόλεμο και να διαλέξουμε,
αυτός θα έχει πάντα χαρακτήρα αδελφοκτόνο. Ο Κάιν φόνευσε τον Άβελ και αυτός ο
καϊνικός χαρακτήρας διακρίνεται όλα τα χρόνια στην ιστορία. Όταν το
κατανοήσουμε αυτό, τότε μας παρουσιάζεται η ανάγκη να νικήσουμε μέσα μας αυτή
την τάση. Γιατί, αν έχουμε μέσα μας αυτή την εωσφορική κίνηση, η δυναμική της
πτώσεως συνεχίζει να αυξάνεται. Ένας άνθρωπος είπε: «Μπορεί γι' αυτό να
απαγορεύθηκε στον άνθρωπο να γνωρίσει το καλό και το κακό, γιατί μπροστά στην
ατέλειά του και την επιδίωξή του να πολεμήσει το κακό, θα καταστρέψει όλα όσα
του φαίνονται φορείς του κακού και θα αρχίσει η αλληλοκαταστροφή».
