Η Ορθόδοξη Εκκλησία στους αγώνες του Έθνους

Του Αρχιφύλακα-Κληρικού Δαλαγιώργου Νικολάου

Η Εκκλησία ήταν πάντοτε επικεφαλής των εθνικών αγώνων, όπως ο Μακεδονικός Αγώνας της περιόδου 1860-1912, οπότε διακρίνεται ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄ ο Μεγαλοπρεπής και οι συνεργάτες του επίσκοποι στην Μακεδονία κατά την πλέον κρίσιμη φάση του Μακεδονικού Αγώνος Χρυσόστομος Καλαφάτης, ο μετέπειτα ιεροεθνομάρτυς Σμύρνης, στην Δράμα, Γερμανός Καραβαγγέλης στην Καστοριά, Θεοδώρητος Βασματζίδης στο Νευροκόπι , Ιωακείμ Φορόπουλος στην Πελαγονία , Φώτιος Κορυτσάς, Γρηγόριος Ζερβουδάκης στις Σέρρες κ.α. Αυτοί και οι διάδοχοί τους ακολούθησαν τους παλμούς και τα οράματα της Μεγάλης Ιδέας και συνετήρησαν σε χαλεπούς καιρούς την χριστιανική πίστη και την εθνική συνείδηση.

Μαζί με αυτούς και οι ταπεινοί και ανώνυμοι στρατιωτικοί ιερείς των βαλκανικών πολέμων και της μικρασιατικής εκστρατείας με κορυφαία τραγική και άγια προσωπικότητα τον Χρυσόστομο Σμύρνης αλλά και των Κυδωνίων Γεράσιμο, τον Γερμανό Καραβαγγέλη , παλαιό μακεδονομάχο και μετά το 1914 Μητροπολίτη Αμασείας και φυσικά τον πνευματικό πατέρα του ποντιακού Ελληνισμού Χρύσανθο Φιλιππίδη, τον κατοπινό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, ο οποίος ως Μητροπολίτης Τραπεζούντος με πολιτική διορατικότητα κατηύθυνε τις τύχες των Ποντίων μετά το 1914 ως την έξοδο του 1922. Και όλη φυσικά η χορεία των κληρικών, επισκόπων και μοναχών που μετά το 1922 και την προσφυγιά και την εγκατάστασή της στην μητροπολιτική Ελλάδα φρόντισε για να απαλύνει τον πόνο του ξεριζωμού, να οργανώσει την νέα ζωή μες από τα συντρίμμια της ψυχής του πρόσφυγος . Αφού προηγουμένως είχε φροντίσει απ' άκρου εις άκρον της ευρυχωρείας του Μείζονος Ελληνισμού να υπερασπισθεί το αθώο ποίμνιο από την λύμη των θρησκευτικών και πολιτικών προπαγανδών που μετά το 1830 και την δημιουργία του νεοελληνικού κράτους είχαν αναπτυχθεί επικινδύνως από την Θράκη έως τη Κύπρο και από τα Επτάνησα ως τον Πόντο και την Καππαδοκία.

Η προσφορά της Εκκλησίας στο Γένος κατά την δραματική δεκαετία 40-50 έδειξε αυτόν τον ανεπανάληπτο δεσμό της με τον λαό μας: βρέθηκε πρώτη στην γραμμή του μετώπου και πολλοί ήσαν οι στρατιωτικοί ιερείς που έπεσαν στην Ήπειρο ενώ όλοι τους ενίσχυαν το φρόνημα του στρατού μας: Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος Φιλιππίδης υπήρξε όντως εθνικός ηγέτης εκείνης της εποχής, ιδιότητα που συνέχισε και ελάμπρυνε η εκρηκτική προσωπικότητα του διαδόχου του Δαμασκηνού Παπανδρέου, ο οποίος έφθασε ως το αξίωμα του Αντιβασιλέως χειρισθείς και πολιτικά ζητήματα, ενόσω υπήρχε πολιτικό κενό. Κατά την διάρκεια της Κατοχής η Εκκλησία οργάνωσε συσσίτια, περιέθαλψε ασθενείς και αναξιοπαθούντες με τον Εθνικό Οργανισμό Χριστιανικής αλληλεγγύης (ΕΟΧΑ), ενίσχυσε την αντίσταση κατά του κατακτητού . Τότε επινοήθηκαν «η αγία μερίδα», «το πιάτο της μερίδας της αγάπης», «η λογία», «οι αχθοφόροι της αγάπης». Πρόσωπα λίαν αγαπητά στην γενιά μας σημάδευσαν με την αυτοθυσία τους την εποχή και έδειξαν τι σημαίνει Εκκλησία για τον λαό μας: Αυγουστίνος Καντιώτης στη Κοζάνη, Λεωνίδας Παρασκευόπουλος στην Θεσσαλονίκη, ο Δεσπότης Ιωακείμ στον Βόλο, ο Γεννάδιος στην Θεσσαλονίκη, ο Παντελεήμων Φωστίνης στην Εύβοια, ο Σπυρίδων Βλάχος στα Ιωάννινα, ο Δεσπότης Σάμου και Ικαρίας Ειρηναίος Παπαμιχαήλ , ο Κορινθίας Μιχαήλ Κωνσταντινίδης , ο αντιστασιακός ΕΔΕΣ Σεραφείμ Τίκκας , ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.

Και δεν είναι ολίγοι εκείνοι που θυσιάσθηκαν κατά την αδελφοκτόνο ανταρσία της περιόδου 1946-1949 συνθέτοντας το Σύγχρονο Συναξάρι Ιερομαρτύρων και Εθνομαρτύρων κληρικών, δυστυχώς σταυρούμενοι αυτοί τότε από αδελφούς-μια πρώτη καταγραφή τους ανεβάζει στους 536.

Αυτή είναι εν ολίγοις η προσφορά του κλήρου μας στον λαό μας, είναι τα ματωμένα ράσα των αγώνων και του Γολγοθά, αλλά και το φως το ανέσπερον της παιδείας, του πολιτισμού και της παραδόσεως. Είναι η Εκκλησία της θυσίας και της αναστάσεως, του πάθους και της λυτρώσεως. Η Εκκλησία των αγίων κληρικών μας, ως λίγο παλαιότερο του αγίου Γρηγορίου Ε΄ και σχεδόν στους καιρούς μας του αγίου Χρυσοστόμου καλαφάτη, της Σμύρνης. Μη λησμονούμε ποτέ τον ποιητή που μ' ένα στίχο αφήνει παρακαταθήκη στον λαό μας:

«Μη λησμονείτε το σχοινί, παιδιά του Πατριάρχη».