Αυτομεμψία και Καύχηση στα κείμενα του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού.( Μητρ. Χαλεπίου Παύλου Yazigi) Ε΄ ΜΕΡΟΣ
(Απόσπασμα Ομιλίας Στο Β’ Διορθόδοξο Επιστημονικό
Συνέδριο Με Θέμα: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ – ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΗ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Που Διοργάνωσαν Η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού Και Η
Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου Στο Ξενοδοχείο Miramare Λεμεσός, 21-23
Οκτωβρίου 2005)
Η Αυτομεμψία ανακαλεί την Χάρη. «Προ του με
ταπεινωθείναι εγώ επλημμέλησα · διά τούτο το λόγιόν σου εφύλαξα ». «Προς
ανεύρεση της Χάριτος, διδάχθηκε ο Γέροντας αρκετά από Αυτήν την αξία Της. Βίωσε
δε το πολύπονο και δυσχερέστατο της ανακτήσεώς Της σε περίπτωση συστολής Της» ,
γράφει ο βιογράφος του. «Όταν κατά την διάρκεια των πειρασμών κρύψει η Χάρις
την αισθητή παρουσία Της, τότε αυξάνει η αγωνία και ο άνθρωπος με περισσότερο
δέος παρακαλεί» . Η Θεία Χάρις απαιτεί να βαδίζουμε την «στενή και τεθλιμμένη
οδό » των εντολών με προϋπόθεση την ταπείνωση, το αυτοέλεγχο και την ειλικρινή
μετάνοια. Όταν αμαρτάνει ο άνθρωπος, αν «επισημάνει έγκαιρα την ήττα και
ταπεινωθεί, η θεία Χάρις αμέσως τον πλησιάζει μυστικά» , γι’ αυτό λέγει ο
ψαλμωδός: « ει μη εγώ εταπεινούμην, σύ εταπείνωσάς με, όπως αν μάθω τα
δικαιώματά σου » . Έτσι, προσπαθώντας ο αγωνιστής να ελκύει την Χάρη, τον
οδηγεί Εκείνη στην Αυτομεμψία και την ταπείνωση. «Τώρα μανθάνω και εγώ ότι
χρειάζονται και τα φάρμακα και η χάρις» , καθώς λέει ο Γέροντας στους πατέρες
της συνοδείας του.
Χαρακτηριστικό είναι «Το Ολεξητήριον Ξύλον» , το οποίο «οι
δαίμονες το φοβούνται και φρίττουν, ορώτες τον άνθρωπον να τιμωρήται ως Μάρτυς
διά του Χριστού την αγάπην». Και τι άλλο περισσότερο μπορεί να σημαίνει
Αυτομεμψία;
Έγραψε σε μία αδελφή στην επιστολή ΜΒ’: «Να βλέπης ότι έχεις
όλον εξ ολοκλήρου το δίκαιον και να πείθης τον εαυτόν σου ότι έχεις το άδικον.
Αυτή, αδελφή μου, είναι η τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστήμων. Να ραβδίζης τον
εαυτόν σου μέχρις ότου πεισθή να ονομάζη το φως σκότος και το σκότος φως. Να
φύγη κάθε δικαίωμα. Και να σβήση τελείως η έπαρσις. Να γίνης μωρός εν πλήρει
συνέσει» . Ναι, ο Γέροντας ράβδιζε τον εαυτόν του, όχι δηλαδή μόνον τους
λογισμούς αλλά και το ίδιο το σώμα του. Αυτή η σκληρότητα και η άκρα Αυτομεμψία
του Γέροντος είχε υπόβαθρο τα λόγια του Αποστόλου Πάυλου:
« ουκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν
δόξαν αποκαλυφθήναι εις ημάς » . Το σώμα ελκύεται εύκολα προς την άνεση
και προτιμά πάντοτε την αμέλεια.
Γι’ αυτό έλεγχε ο Γέροντας πάντοτε τον εαυτόν του με το
ασκητικό ρητό: «δός αίμα και λάβε πνεύμα» 110 , και ιδού πώς το ερμηνεύει ο
ίδιος: «Είναι συνάλλαγμα και αντάλλαγμα θείον, όπου δίδομεν γην και λαμβάνομεν
ουρανόν.
Ανταλλάσσομεν ύλην λαμβάνοντες Πνεύμα. Ο κάθε ιδρώτας, ο
κάθε πόνος, η κάθε άσκησις διά τον Θεό μάς είναι αλλαγή συναλλάγματος.
Αφαίρεσις αίματος, εισροή Πνεύματος».
Είναι αυτονόητο να μέμφεται κανείς τον εαυτόν του όταν
αμαρτάνει ή όταν τον εγκαταλείπει η Χάρις. Το θαυμαστό όμως είναι πώς ο
Γέροντας δακρύζει και αυτοελέγχεται σε στιγμές που τον πλημμυρίζει η Χάρις και
η θεία παρηγοριά. «Ω Κύριε, ει μη κρατήσεις τα ύδατα της σης χάριτος, ο
άνθρωπος ως κηρός αναλύει», συλλογιζόταν ο Γέροντας. Και σημειώνει ο βιογράφος
του: «Αυτά λέγων βλέπει τον εαυτόν του χειρότερον και από τα ερπετά της γης» .
Φανερός είναι ο λόγος, όπως λέγει ο Γέροντας: «εγώ ο ανάξιος τοιαύτης δωρεάς.
(…) Ο Πατήρ, όπου δεν με απεστράφη, αλλά με ηλέησε ως τον άσωτον υιόν» .
Οι πολλές και διάφορες θεωρίες, αποκαλύψεις και θείες σπάνιες εμπειρίες, ποτέ
δεν τον οδήγησε να καυχιέται, αλλά να δοξολογεί και να ταπεινωθεί , αποδίδοντας
τα πάντα στον Θεό και στην πανάγαθη αυτού πρόνοια. Μάλλον αυτός είναι ο λόγος
να περισσεύει η
Χάρις στον Γέροντα και να τον επισκέπτεται περισσότερο.
Γενικά, η εξάσκηση των αρετών δεν οδηγούσε τον Γέροντα σε
αυτοδικαίωση αλλά σε περισσότερη Αυτομεμψία. Γνώριζε και πίστευε ότι παν αγαθόν
είναι δώρο παρά Κυρίου, και εύρισκε πάντοτε τρόπους για να μέμφεται τον εαυτόν
του. Ναι, έκλαψε στην προσευχή! Αλλά λέγει: «μόνον μίαν αρετήν εργάζομαι, και
μου λείπουν ακόμη τα ενενήντα εννέα». (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)