Αγαπητοί χριστιανοί,
Γνώρισμα και χρέος των χριστιανών είναι η
αγιοσύνη. Χριστιανός θα πη άνθρωπος άγιος. Και άγιος θα πη αγνός, καθαρός,
ειλικρινής και φωτεινός στο σώμα και στην ψυχή, δηλαδή στα φρονήματα και τα
αισθήματά του, στα λόγια και τις πράξεις του, στις επιθυμίες και τους πόθους
του, στις αναστροφές και τις σχέσεις του. Ο χριστιανός, κάθε ημέρα που λέγει το
«Πάτερ ημών...», θυμάται το χρέος του να είναι άγιος· γιατί όποιος θέλει να
είναι παιδί του Θεού δεν πρέπει να ξεχνά πως ο Θεός δεν ξέρει για παιδιά του
εκείνους που αμετανόητα αμαρταίνουν. Ας ακούσουμε τώρα στο σημερινό Ανάγνωσμα πως
ο Απόστολος ομιλεί για την αγιοσύνη των χριστιανών, σύμφωνα με τις επαγγελίες
του Θεού.
Αδελφοί, εσείς είσαστε ναός του Θεού που ζει
στους αιώνας, καθώς το είπεν ο Θεός, ότι δηλαδή θα κατοικήσω ανάμεσα σ' αυτούς
και θα περπατήσω μαζί τους και θα είμαι Θεός τους κι αυτοί θα είναι λαός μου.
Γι' αυτό λέγει ο Κύριος· βγείτε από μεταξύ τους και ξεχωρίστε τον εαυτό σας και
μην πλησιάζετε στην αμαρτία κι εγώ θα σας δεχτώ κοντά μου· και, όπως πάλι λέγει
ο παντοκράτορας Κύριος, θα είμαι σε σας για πατέρας και σεις θα είσασθε σε μένα
για παιδιά και θυγατέρες. Έχοντας λοιπόν ετούτες τις υποσχέσεις, αγαπητοί, ας
καθαρίσουμε τον εαυτό μας από κάθε σαρκικό και πνευματικό μολυσμό κι ας γινόμαστε
όλο και πιο άγιοι με το φόβο του Θεού.
Η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου αδελφοί, τιμά
τους Αγίους, εκείνους δηλαδή που διακρίθηκαν για την πίστη και για την
καθαρότητα του βίου των. Κάθε χρόνο η Εκκλησία εορτάζει τις μνήμες των Αγίων,
επικαλείται τις ευχές και την πρεσβεία τους κοντά στο Θεό και τους παρουσιάζει
εμπρός στα μάτια μας για ζωντανά παραδείγματα της πίστεως και της αρετής. Οι
εορτές και οι μνήμες των Αγίων είναι σε μας οι άριστες ευκαιρίες, για να
καταλάβουμε τη συνέχεια και την ενότητα της Εκκλησίας εδώ και στους ουρανούς,
στα περασμένα χρόνια και στα τωρινά, και για να μαθητέψουμε στο σχολείο της
έμπρακτης εφαρμογής των διδαγμάτων του Ευαγγελίου. Ο βίος και η πείρα των Αγίων
είναι ο οδηγός μας για να γινόμαστε κι εμείς άγιοι και συγχρόνως είναι η
βεβαίωση πως το Ευαγγέλιο δεν είναι ανεφάρμοστο κι η αγιοσύνη δεν είναι ακατόρθωτη.
Οι Άγιοι, που τους τιμά η Εκκλησία, είναι πολύ περισσότερο από απλά
παραδείγματα για να τα μιμηθούμε· είναι, όπως το γράφει ο Απόστολος σήμερα,
ναοί «Θεού ζώντος»· και, καθώς το διδάσκει ο Μέγας Βασίλειος, οι Άγιοι είναι
«εικόνες έμψυχοι» του Θεού. Κι αν θες να δεις τι είναι εκείνο που λέγει η θεία
Γραφή, πως ο άνθρωπος δηλαδή πλάσθηκε «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού», το
βλέπεις λοιπόν στους Αγίους της Εκκλησίας.
Όμως, ενώ η Εκκλησία μας φέρνει κοντά μας τους
Αγίους, αφιερώνοντας την κάθε ημέρα του χρόνου στη μνήμη τους, για να αγιάσει
το βίο μας και για να μας θυμίσει το χρέος μας, εμείς μένουμε μάλλον με την
εντύπωση πως η αγιοσύνη τώρα είναι πολύ μακριά από μας, πως είναι κατόρθωμα του
παλιού καιρού, πως έκλεισε πια ο αριθμός των Αγίων με όσους εμαρτύρησαν και με
όσους ασκήτεψαν στα περασμένα χρόνια. Έτσι η αγιοσύνη στο λογισμό μας είναι σαν
εκείνα τα παλιά αντικείμενα, που τα βλέπουμε, τα μελετούμε η και τα θαυμάζουμε
στα διάφορα μουσεία. Μα η αγιοσύνη, χριστιανοί μου, δεν είναι κειμήλιο στο μουσείο·
είναι το «σήμερα» στην Εκκλησία, είναι το γνώρισμα και το χρέος των πιστών
πάντα σε κάθε εποχή· είναι η Εκκλησία, που δεν είναι μόνο «μία», «καθολική» και
«αποστολική», μα είναι και «αγία». Πιστεύουμε και ομολογούμε αγία την Εκκλησία
σ' όλους τους καιρούς, στους περασμένους και στους τωρινούς· και σ' όλους τους
τόπους, στον ουρανό και στη γη. Σε πειράζει τάχα που πλεονάζει στον κόσμο η
αμαρτία; Σε σκανδαλίζει που βλέπεις ελλείψεις, και μεγάλες ελλείψεις, στους
πιστούς η και στους ποιμένας της Εκκλησίας; Μην κρίνεις «κατ' όψιν» και μη
γελιέσαι· είναι και σήμερα μεταξύ μας πολλοί άγιοι, κι ας μην τους βλέπουμε,
μάρτυρες και όσιοι, που επιτελούν αγιοσύνη. Γιατί η αγιοσύνη εδώ στη γη δεν
υπάρχει ποτέ στην τέλεια μορφή της, επειδή δεν υπάρχει όριο και τέλος στην
πνευματική και ηθική τελείωση των αγίων. Το «επιτελούντες», που γράφει ο
Απόστολος, αυτό θα πη, να γινόμαστε κάθε μέρα όλο και πιο άγιοι. Η αγιοσύνη δεν
έχει τέλος και τέρμα, είναι πορεία τελειώσεως· η πορεία των αμαρτωλών στο δρόμο
της σωτηρίας. Γι' αυτό η Εκκλησία μας, όταν εορτάζει μνήμη αγίου Μάρτυρος,
λέγει· «Ξίφει τελειούται»· κι όταν εορτάζει μνήμη οσίου Ασκητού, λέγει· «Εν
ειρήνη τελειούται». Αυτό το «τελειούται» δεν θέλει να πη πως ο Άγιος έφθασε στο
τέλος του βίου του, αλλά πως πήρε το βαθμό της τελειώσεώς του στην πορεία της
πνευματικής και ηθικής του ζωής.
Αλλά ο Απόστολος, αγαπητοί μου αδελφοί, στο
«επιτελούντες αγιωσύνην» προσθέτει το «εν φόβω Θεού». Το ίδιο πράγμα γράφει σε
μια του επιστολή ο απόστολος Πέτρος, λέγοντας· «εν φόβω τον της παροικίας υμών
χρόνον αναστράφητε»· δηλαδή, να περάσετε τον χρόνο της εδώ ζωής σας με φόβο.
Αυτά θέλουνε να πούνε πως η αγιωσύνη δεν κατορθώνεται παρά με το φόβο του Θεού.
Γιατί και η αμαρτία, δηλαδή το αντίθετο από την αγιοσύνη, όπως διδάσκει κάπου ο
Μέγας Βασίλειος, «κατ' απουσίαν του θείου φόβου γίνεται». Όταν λείψει ο φόβος
του Θεού, τότε μήτε αγιοσύνη μήτε αρετή στέκει, και οι άνθρωποι αδίσταχτοι δεν
ξέρουνε και δεν έχουνε όριο στις αμαρτωλές επιθυμίες τους και φραγμό στις
εγκληματικές τους πράξεις. Γι' αυτό πάλι η θεία Γραφή λέγει πως «αρχή σοφίας
φόβος Κυρίου»· αρχή και βάση της ευσέβειας και της αρετής, δηλαδή της αγιοσύνης,
είναι ο φόβος του Κυρίου. Γνώρισμα των Αγίων είναι ότι φοβούνται· όλοι οι Άγιοι
έχουν μέσα τους ριζωμένο το φόβο του Θεού. Ο φόβος βέβαια δεν είναι ευγενικό
συναίσθημα, παρεκτός όμως από το φόβο του Θεού. Ο φόβος του Θεού γλυτώνει τον
άνθρωπο από κάθε άλλο φόβο, όποιος δηλαδή φοβάται το Θεό δεν έχει να φοβηθεί
τίποτ' άλλο. Συμβαίνει όμως να μη φοβούνται οι άνθρωποι το Θεό και γι' αυτό
είναι κυριευμένοι από πολλούς άλλους φόβους. Οι φόβοι αυτοί δεν είναι οι φόβοι
της αγιοσύνης, είναι οι φόβοι της αμαρτίας. Ο φόβος της αγιοσύνης προηγείται
και μας συγκρατεί, για να μην πέσουμε και να μην αμαρτήσουμε· ο φόβος της
αμαρτίας ακολουθεί, έρχεται ύστερα από την παράβαση του θείου νόμου, είναι
έλεγχος και συναίσθημα ενοχής και προσμονή της δίκαιης τιμωρίας που έρχεται. Ο
φόβος γράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, «κόλασιν έχει»· πρόκειται για το φόβο της
αμαρτίας, φοβόμαστε δηλαδή τη δίκαιη τιμωρία που μας περιμένει, φοβόμαστε και
ντρεπόμαστε ακριβώς όπως οι Πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο μετά την παρακοή. Τέλος
πάντων είναι κι αυτός ο φόβος ωφέλιμος, γιατί μπορεί να οδήγηση στη μετάνοια.
Μα τι να πης για κείνους, που ξεπέρασαν τα όρια του φόβου; Για κείνους που μήτε
πρώτα μήτε ύστερα φοβούνται; Αυτοί πια είναι πωρωμένοι άνθρωποι, έγινε πέτρα η
καρδιά τους. Άλλοι όμως ακούνε τον Ευαγγελιστή που λέγει ότι «φόβος ουκ έστιν
εν τη αγάπη» και ότι «η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον», ότι δηλαδή οποίος
αγαπά δεν φοβάται, γιατί η αληθινή αγάπη διώχνει το φόβο, ακούνε λοιπόν τον
Ευαγγελιστή να λέγει ετούτα τα λόγια και θαρρούνε πως μπορούνε να πετάξουνε τον
φόβο του Θεού, επειδή έχουνε τάχα την αγάπη. Μα κανένας, χριστιανοί μου, δεν
φθάνει στην αγάπη, αν δεν ξεκινήσει από το φόβο· όχι τον κάθε φόβο, μα το φόβο
του Θεού. Η αγάπη είναι η αγιοσύνη, η αρετή δηλαδή των Αγίων· μα κανένας δεν
προάγεται σε αγιοσύνη και δεν φθάνει στην τέλεια αγάπη, αν δεν έχει μέσα του το
φόβο του Θεού. Το λέγει καθαρά ο Απόστολος και δεν χωρεί αντιλογία·
«επιτελούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού».
Αγαπητοί χριστιανοί,
Η αγιοσύνη δεν είναι μόνο ανθρώπινο κατόρθωμα·
είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος, που τον παράγει το δένδρο του φόβου του Θεού,
ριζωμένο στον αγρό της πίστεως. Εσύ πίστευε κι έχε φόβο Θεού κι ο Θεός θα σου δώσει
τη δύναμη να είσαι άγιος. Όπου δεν υπάρχει φόβος Θεού οι άνθρωποι δεν επιτελούν
αγιοσύνη, δεν προάγονται στην αρετή, δεν ανεβαίνουν ένα ένα τα σκαλοπάτια της
τελειώσεώς των. Αντίθετα δικαιολογούνε την αμαρτία για φυσικό πράγμα κι αντί να
ανεβαίνουν και να γίνονται όλο και πιο άγιοι, πέφτουν και κάθε μέρα καταντούνε
όλο και πιο αμαρτωλοί. Μην έχοντας μέσα τους το θείο φόβο, μένουνε αμετανόητοι,
και μένοντας αμετανόητοι, δεν έχουνε τη θεία χάρη· η αμετανοησία κλείνει τη
θύρα της θείας χάριτος. Η αγιοσύνη είναι σωτηρία γιατί κανένας δεν σώζεται, αν
δεν είναι άγιος. Ας έχουμε λοιπόν κι εμείς φόβο Θεού, για να επιτελούμε αγιοσύνη,
για να βρούμε σωτηρία μαζί με όλους τους Αγίους. Αμήν.
