Π. Αντώνιος Μπλούμ –Μητροπολίτης Σουρόζ (1914- 2003))
Ένας άλλος λόγος που μας κρατάει συνήθως σε
αδράνεια είναι ο φόβος μας για τη γνώμη των ανθρώπων. Όσο πιστεύουμε πως πρέπει
να συντηρούμε μία συγκεκριμένη εικόνα του εαυτού μας προς τα έξω είναι φοβερά
δύσκολο να αλλάξουμε, κι αυτό μας φανερώνει η παραβολή του Ζακχαίου, που
ακολουθεί. Το πρόβλημα του Ζακχαίου ήταν το εξής: Ήθελε απεγνωσμένα να δει τον
Χριστό. Θα έπαιρνε το ρίσκο να εξευτελίσει τον εαυτό του; Το να φθάσει κανείς
να γίνει γελοίος διαφέρει πολύ από την απόρριψη που συνήθως βιώνουμε και καταφέρνουμε
να αντιμετωπίσουμε χρησιμοποιώντας ως προκάλυμμα την υπερηφάνειά μας. Η
γελοιοποίηση ξεπερνά το κουράγιο των περισσοτέρων από μας. Μπορείτε να
φανταστείτε έναν τραπεζικό διευθυντή μιας μικρής πόλης να σκαρφαλώνει σ’ ένα
δέντρο ενώπιον του πλήθους και να δέχεται τις κοροϊδίες και τα επιφωνήματα των
μικρών παιδιών, χάριν μιας συνάντησης με τον Χριστό; Αυτή ήταν η θέση του
Ζακχαίου, του ισχυρού και πλούσιου άνδρα. Αλλά για εκείνον η συνάντηση με τον
Χριστό είχε τόση σημασία –ήταν ένα ζήτημα ζωής και θανάτου- που βρήκε την
ετοιμότητα να αγνοήσει την γελοιότητα και την ταπείνωση, προσηλωμένος στην
επιθυμία του. Και είδε τον Χριστό.
Υπάρχουν δύο τρόποι για να πάψουμε να
εξαρτώμαστε από την κρίση των ανθρώπων. Είτε θα πράξουμε όπως ο Ζακχαίος,
αποδεχόμενοι την ταπείνωση ως ουσιώδες μέρος της σωτηρίας μας, είτε θα
επιτρέψουμε στην καρδιά μας να σκληρύνει και με την υπερηφάνειά μας θα
ακυρώσουμε την κρίση των άλλων. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Υπάρχει μόνο η
αυθόρμητη ταλάντευση και η αδυναμία που όλοι βιώνουμε πριν αποφασίσουμε ανάμεσα
στο σωστό και το λάθος, γιατί κάθε φορά που κλείνουμε προς το λάθος φοβόμαστε
την κρίση του Θεού και όποτε αναζητούμε το σωστό βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την
κρίση των ανθρώπων. Η υπερηφάνεια η η ταπείνωση είναι οι μόνοι δρόμοι που θα
μας ελευθερώσουν από το δίλημμα.
Η επόμενη παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου
είναι ενδεικτική της πρώτης, αιχμηρής κρίσης που είναι συνάμα ανθρώπινη και
θεϊκή. Εάν αναρωτηθούμε πως είναι δυνατόν ο Φαρισαίος να είναι τόσο υψιπετής
παρά τις υψηλές του γνώσεις για τον Θεό και ο Τελώνης τόσο ταπεινός παρά την
απλότητά του, νομίζω ότι πρέπει να απαντήσουμε ως εξής: οι αναφορές του
Φαρισαίου βρίσκονται στο γράμμα του νόμου. Ο άνθρωπος είναι εύκολο να
αισθάνεται ότι δικαιώνεται με νομικό τρόπο, με βάση το νόμο και το γράμμα του
νόμου. Μπορεί πάντοτε να πληροί τους κανόνες και να αισθάνεται ανεπίληπτος.
Αλλά οι αναφορές του Τελώνη διαφέρουν. Δεν ήταν νομοταγής. Ο,τι γνώριζε από το
νόμο συνοψίζονταν στα εξής: συγκεκριμένα χωρία του νόμου έθεταν τις πράξεις και
τη ζωή του στην κρίση του Θεού· κι άλλα πάλι χωρία τα χρησιμοποιούσε ο ίδιος
για να διεκδικήσει από τους ανθρώπους αυτό που ζητούσε. Ο νόμος ήταν ένα
δυνατό, βάναυσο και σκληρό εργαλείο άλλοτε στα χέρια του Θεού, κι άλλοτε στα
δικά του. Και καθώς ήταν γνώστης της ζωής, ήξερε καλά ότι η μόνη σωτηρία από το
νόμο ήταν η ανθρώπινη ευσπλαχνία και η ανθρώπινη συμπόνια. Μόνο η ανθρώπινη
σχέση ήταν δυνατό να σώσει τον χρεωμένο από τη φυλακή και τον αισχροκερδή από
την κρίση του δικαστή. Έτσι οι αναφορές του βρίσκονταν σε σύγκρουση ανάμεσα σε
δύο πράγματα: Από τη μια ήταν ο νόμος, αδυσώπητος και αμείλικτος, που ο ίδιος
ποτέ δεν έβρισκε τη δύναμη να υπακούσει, αλλά που ήταν σε θέση να χρησιμοποιεί
με ωμότητα απέναντι σε άλλους. Και από την άλλη η ανθρώπινη σχέση, που ήταν
ικανή να εξομαλύνει και να θεραπεύσει τα πάντα. Οι αναφορές του Τελώνη ήταν οι
συνάνθρωποί του, οι γείτονές του, συμπεριλαμβανομένου και του αόρατου γείτονα,
του Θεού. Γι’ αυτό βρήκε τη δύναμη και στάθηκε στο κατώφλι του ναού και έτυπτε
το στήθος του, με απελπισία: Σε πείσμα κάθε λογικής, γνώριζε πως στον κόσμο των
σκληρών και αμείλικτων ανθρώπων υπάρχουν στιγμές που όλα είναι δυνατά, γιατί ο
άνθρωπος δεν παύει να είναι άνθρωπος ακόμα και μέσα στη σκληρότητά του. Το ίδιο
πίστευε και για τον Θεό. Ο νόμος τον καταδίκαζε αλλά ο Θεός δεν ήταν μόνο
νομοθέτης ούτε μόνο επιτηρητής του νόμου. Ήταν ελεύθερος να ενεργήσει με
φιλανθρωπία μέσα στα πλαίσια του νόμου Του. Αυτή η γνώση ταπείνωσε τον Τελώνη
ενώπιον του Θεού, γιατί οι όροι της αναφοράς του περιείχαν ελπίδα και το
αντικείμενο της ελπίδας του ήταν το έλεος, η επιείκεια και η αγάπη....
