... Αυτές είναι μερικές φράσεις που κλείνουν την
βραδυνή προσευχή: «Τοις μισούσιν και αδικούσιν ημάς συγχώρησον, Κύριε. Τοις
αγαθοποιούσιν αγαθοποίησον, τοις αδελφοις και οικείοις ημών χάρισαι τα προς
σωτηρίαν αιτήματα και ζωήν την αιώνιον. Τους εν ασθενεία επίσκεψαι και ίασιν
δώρησαι, τους εν θαλάσση κυβέρνησον, τοις εν οδοιπορίαις συνόδευσον... Τους
εντειλαμένους ημίν τοις αναξίοις εύχεσθαι υπέρ αυτών ελέησον κατά το μέγα σου
έλεος. Μνήσθητι Κύριε των προκοιμηθέντων πατέρων και αδελφών ημών και ανάπαυσον
αυτούς, όπου επισκοπεί το φως του προσώπου σου....»
Υπάρχει ένα είδος προσωπικής προσευχής που
χρησιμοποιείται πλατειά στη Δύση από τον καιρό της Αντιμεταρρύθμισης, η οποία
δεν έχει αποτελέσει ποτέ χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης πνευματικότητας: ο
τυπικός «Διαλογισμός», σύμφωνα με μια μέθοδο, την Ιγνατιανή, την Σαλπικιακή,
την Σαλεσιανή, η κάποια άλλη. Οι Ορθόδοξοι ενθαρρύνονται να διαβάζουν την Βίβλο
η τους Πατέρες αργά και σε βάθος. Αλλά τέτοια άσκηση ενώ είναι εξαιρετική στο
σύνολό της δεν μπορεί να θεωρηθεί προσευχή, ούτε έχει συστηματοποιηθεί και
περιορισθεί σε καμμιά μέθοδο. Κάθε ένας προτρέπεται να διαβάζει όπως τον
αναπαύει.
Μα αν οι Ορθόδοξοι δεν ασκούν τυπικό
Διαλογισμό υπάρχει ένα άλλο είδος προσωπικής προσευχής που για πολλούς αιώνες
έχει παίξει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη ζωή της Ορθοδοξίας, η προσευχή του
Ιησού: «Κύριε Ιησού, Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Μια και
κάποτε λέγεται ότι οι Ορθόδοξοι δεν δίνουν αρκετή σημασία στο πρόσωπο του
Ενσαρκωμένου Χριστού αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή που είναι σίγουρα η πιο
κλασσική ανάμεσα σ’ όλες τις Ορθόδοξες προσευχές είναι βασικά Χριστοκεντρική•
απευθύνεται και συγκεντρώνεται στον Κύριο Ιησού. Όσοι έχουν μεγαλώσει μέσα στην
παράδοση της προσευχής του Ιησού δεν μπορούν ούτε για μια στιγμή να ξεχάσουν
τον Ενσαρκωμένο Χριστό.
Σαν βοήθημα στην απαγγελία αυτής της προσευχής
πολλοί Ορθόδοξοι χρησιμοποιούν κομβοσχοίνι που διαφέρει κάπως από αυτό που
χρησιμοποιούν στην Δύση. Το Ορθόδοξο κομβοσχοίνι είναι καμωμένο από μαλλί έτσι
δεν κάνει θόρυβο όπως ένας σπόγγος με χάντρες.
Η προσευχή του Ιησού είναι προσευχή θαυμαστής
ευελιξίας, είναι προσευχή για αρχάριους μα συνάμα, προσευχή που οδηγεί στα
βαθύτερα μυστήρια της ησυχαστικής ζωής. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από
οποιονδήποτε, οποτεδήποτε, οπουδήποτε• περιμένοντας στη σειρά, περπατώντας,
ταξιδεύοντας, σε λεωφορείο η στο τραίνο, δουλεύοντας, όταν δεν μπορείς να
κοιμηθείς το βράδυ σε ώρες σοβαρής ανησυχίας, όταν αδυνατεις να συγκεντρωθείς
σε άλλες προσευχές. Μα αν βέβαια κάθε Χριστιανός μπορεί να λέγει την «ευχή» σε
σκόρπιες περιστάσεις μ’ αυτό τον τρόπο, είναι διαφορετικό θέμα να την
επαναλαμβάνεις λίγο - πολύ συνεχώς και να χρησιμοποιείς τις φυσικές ασκήσεις
που έχουν συνδεθεί μαζί της. Ορθόδοξοι πνευματικοί συγγραφείς επιμένουν ότι
αυτοί που εργάζονται συστηματικά στην προσευχή του Ιησού, πρέπει, όπου είναι
δυνατόν, να μπουν κάτω από την καθοδήγηση πεπειραμένου διδασκάλου και να μην
κάνουν τίποτα από μόνοι τους.
Για μερικούς έρχεται στιγμή που η προσευχή του
Ιησού «εισέρχεται στην καρδιά» ώστε δεν επαναλαμβάνεται κατόπιν συνειδητής
προσπάθειας αλλά απαγγέλεται από μόνη της, συνεχίζοντας ακόμη κι όταν ο
άνθρωπος μιλά η γράφει, στα όνειρά του, ξυπνώντας τον το πρωί.
(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)